
Poznaj historię wrocławskich wodociągów
1272r.
Zanim powstały wodociągi...

31.01.1272 r. –Przywilej księcia Henryka IV Prawego (Probusa) czyli pierwszy historyczny dokument w dziedzinie zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków.
Wrocławskie wodociągi są jednymi z najstarszych w Polsce, a ich historia jest bardzo bogata. Pierwszym dokumentem historycznym w dziedzinie zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków był przywilej księcia Henryka IV Prawego (Probusa) wydany w 1272 r. Zezwalał on miastu na pobór wody z rzek Odry i Oławy dla wodociągów i zasilanie fos miejskich oraz na odprowadzanie ścieków. Dane z XIV i XV wieku wskazują na wykorzystywanie na terenie Wrocławia dostępnej na ówczesne czasy technologii związanej z poborem i dystrybucją wody, a mianowicie koła wodnego i Czerpalni wielkiej (u wylotu dzisiejszych ulic Odrzańskiej i Rzeźniczej).
Ważnymi zdarzeniami dla rozwoju tej sfery życia miasta było wydanie w 1514 r. rozporządzenia zabraniającego wrzucania i odprowadzania nieczystości do Odry powyżej ujęć wodnych, co w tym czasie było dość powszechne, ponieważ ścieki spływały kanałami i ulicami do Odry i Oławy, zanieczyszczając wody obu rzek, a także budowa w 1534 r. czerpalni wody Macieja (naprzeciwko dzisiejszego budynku Ossolineum), która zaopatrywała okoliczne klasztory i przyległe ulice.
1827r.
Wiek Pary

25.10.1827 r. – Początek epoki wykorzystywania maszyn parowych w wodociągach wrocławskich.
W miarę postępu technicznego wprowadzano szereg ulepszeń, między innymi na przełomie XVI i XVII w. w miejsce przestarzałych i mało praktycznych kół wodnych wprowadzono pompy tłokowe, poruszane początkowo siłą ludzką czy konną, a następnie maszyną parową. 25 października 1827 r. uruchomiono maszynę parową w miejscu spalonej czerpalni Macieja. Tak rozpoczęła się epoka stosowania maszyn parowych w wodociągach wrocławskich. W latach 1842 – 1845 w Przednim Młynie przy Czerpalni Wielkiej uruchomiono nowoczesną jak na owe czasy pompownię i oczyszczalnię wody (określenie oczyszczania wody pojawia się po raz pierwszy w historii wodociągów). Ten etap należy uznać za początek zorganizowanego systemu zaopatrzenia Wrocławia w wodę. Inwestycja zaspokajała bieżące zapotrzebowanie miasta w wodę, nie mogła jednak sprostać potrzebom rozwijającego się przemysłu i wzrastającej liczby mieszkańców oraz coraz bardziej rygorystycznym wymogom sanitarnym. Po uruchomieniu zakładu Na Grobli pompownia dostarczała wodę niefiltrowaną do celów gospodarczych, przemysłowych i przeciwpożarowych, a punkty odbioru były oznaczone napisem „Woda nie do picia”.
1871r.
Początki wodociągów

1 sierpnia 1871 – Powstanie Zakładu Produkcji Wody Na Grobli, czyli oficjalna data powstania MPWiK
Jako oficjalną datę powstania firmy, którą znamy dzisiaj przyjmuje się 1 sierpnia 1871 r., kiedy to rozpoczął działalność nowoczesny jak na tamte czasy zakład produkcji wody Na Grobli, ze swoim głównym, najbardziej rozpoznawalnym również dzisiaj elementem, jakim jest wieża ciśnień, zbudowana według projektu angielskiego inżyniera z Berlina Johna Moore’a. Poprawki do jego planu wprowadził miejski radca budowlany Carl Zimmermann. Pompownię usytuowano w wieży ciśnień. Łączny koszt budowy zakładu wraz z instalacją rozprowadzającą osiągnął sumę ponad 976 tys. talarów, czyli ponad 2,9 mln marek. Dobowa produkcja wody wynosiła 12 tys. m3. Wodę surową czerpano z Odry, następnie tłoczono na powolne filtry piaskowe, a po oczyszczeniu trafiała do zbiornika wieżowego na wysokość ok. 38 m, skąd rurociągiem grawitacyjnie zasilała sieć miejską. Kilka tygodni po uroczystym otwarciu zakładu, magistrat wprowadził pierwsze opłaty za dostawę wody do mieszkań. Za łazienkę lub spłuczkę przy toalecie płaciło się 2,25 marki rocznie ryczałtem, a gdy odbiorca zdecydował się na zainstalowanie wodomierza – 0,20 marki za 1 m3 pobranej wody.
1898r.
Nowe Ujęcie

1898 – Epidemia cholery w Hamburgu – koniec poboru wody z rzeki Odry.
W związku z wybuchem w 1898 r. w Hamburgu epidemii cholery, spowodowanej niewłaściwą jakością wody powierzchniowej ujmowanej bezpośrednio z rzeki, zrezygnowano z poboru wody z Odry na rzecz wody gruntowej. W 1904 r. uruchomiono 313 studni poborowych, ujmujących wodę gruntową na terenach wodonośnych, która następnie była doprowadzana lewarami do pompowni Świątniki, która tłoczyła ją do zakładu Na Grobli.
Dalszy rozwój wodociągów Wrocławia został wymuszony przez kolejny kataklizm. W 1906 r. po długotrwałej suszy, a następnie powodzi, woda nie nadawała się do picia (była to tzw. katastrofa żelazowo-manganowa). Powrócono czasowo do ujmowania wody z Odry. Wypadek ten przyspieszył rozbudowę ujęć infiltracyjnych ze sztucznym nawadnianiem poprzez stawy i rowy infiltracyjne oraz rozbudowę i modernizację zakładu Na Grobli.
1903r.
Rozbudowa Kanalizacji

System kanalizacji miejskiej stopniowo był rozbudowywany o kolejne przepompownie, co umożliwiało coraz sprawniejsze odprowadzanie ścieków.
W 1903 r. rozbudowano pompownię Port. Rozpoczęto również budowę nowych sieci kanalizacyjnych w południowych dzielnicach miasta. Do 1921 r. rozbudowano pola irygacyjne Osobowice, które zajęły powierzchnię 1060 ha. W latach 1906 – 1912 rozbudowano pola irygacyjne Dobrzykowice do powierzchni 525 ha. Oczyszczanie ścieków na polach irygacyjnych było korzystne technicznie i ekonomicznie, dlatego w latach 1915 – 1935 założono szereg lokalnych pól irygacyjnych – Psie Pole, Pilczyce, Leśnica, Pracze Odrzańskie. Łączna powierzchnia pól irygacyjnych we Wrocławiu w 1939 r. wynosiła 1716 ha .
W pierwszym dwudziestoleciu XX wieku długość sieci kanalizacyjnej miasta wzrosła do 423 km. W latach 20. przyłączono do Wrocławia okoliczne tereny podmiejskie z ich lokalnymi systemami kanalizacji (Leśnica, Pracze, Pilczyce, Karłowice, Psie Pole i inne), na których zaczęły powstawać duże osiedla mieszkaniowe. Do wybuchu drugiej wojny światowej długość sieci kanalizacyjnej wzrosła do 838 km. Na początku 1945 r. Wrocław posiadał 14 przepompowni ścieków i 2 podstacje. Taka liczba była konieczna ze względu na płaski teren, na jakim usytuowane jest miasto. Nie było możliwości odprowadzania ścieków wyłącznie systemem grawitacyjnym, jak dzieje się w większości innych miast.
1945r.
FESTUNG BRESLAU

01-05.1945 – Okres zniszczenia dorobku systemu wodociągowo-kanalizacyjnego
Imponujący dorobek systemu wodociągowego i kanalizacyjnego został w znacznym stopniu zniszczony w okresie od stycznia do maja 1945 r. podczas oblężenia Festung Breslau. Sieć wodociągowa uszkodzona została w ok. 3000 miejsc, a kanalizacyjna – w 700 miejscach. Poważnie uszkodzone były pompownie Świątniki, Czechnica i Radwanice, filtry i pompownia wody czystej Na Grobli, a także rurociągi tłoczne z terenów ujęć, Stacja Produkcji Wody Leśnica oraz zbiorniki wieżowe. Z pompowni ścieków jedynie dwie nadawały się do uruchomienia, z oczyszczalni tylko jedna – na Karłowicach. Tereny ujęć wodociągowych i pola irygacyjne były zaminowane oraz oplecione siecią drutu kolczastego.
Pierwsza dostawa wody do miasta miała miejsce już 15 maja 1945 r., zaledwie tydzień po ustaniu działań wojennych. Do końca 1945 r. uruchomiono częściowo Zakład Uzdatniania Wody Na Grobli i pompownię Bierdzany oraz cztery przepompownie ścieków i oczyszczalnię ścieków na Karłowicach.
Pełne zaspokojenie potrzeb miasta w wodę uzyskano w 1949 r. Długość czynnej sieci wodociągowej osiągnęła 554 km. Produkcja wody wynosiła ok. 30 tys. m3/dobę.
1955r.
POWOJENNE PROBLEMY

W 1955 r. zaczęły pojawiać się braki w zaopatrzeniu w wodę. Podjęto szereg doraźnych działań, między innymi powrócono do ujmowania wód powierzchniowych. Jednak głęboka degradacja środowiska spowodowała, iż woda z dotychczasowych źródeł zaopatrzenia miasta nie nadawała się do celów wodociągowych. W 1957 r. cukrownie zrzuciły do rzek duże ilości odpadów poprodukcyjnych, co zakłóciło pracę urządzeń uzdatniających wodę w zakładzie Na Grobli. Nazwano to katastrofą cukrownianą. W 1963 r., w wyniku ogromnego zanieczyszczenia Odry fenolami, konieczne stało się zrezygnowanie z eksploatacji prowizorycznych ujęć powierzchniowych. W 1967 r. do użytku oddano pierwszą w Polsce stację fluorkowania wody, która miała poprawić profilaktykę przeciwpróchniczą zębów. Odbudowano także dwie, dotychczas nieczynne, oczyszczalnie ścieków w Praczach i Ratyniu, a zlikwidowano uciążliwą oczyszczalnię ścieków na Karłowicach, gdzie założono kanalizację i skąd zbudowano rurociąg tłoczny na pola irygacyjne.
Rok 1969 to czas kryzysu zasilania Wrocławia w wodę. Wydano zakaz używania wody z wodociągów do mycia samochodów i podlewania ogródków, aby zapewnić Wrocławiowi niezbędne minimum wody. Gdy pod koniec roku nastąpiło całkowite załamanie dostaw wody do miasta, wprowadzono racjonowanie wody i ograniczenia poboru przez zakłady przemysłowe. W końcu podjęto decyzję o budowie systemu przerzutowego wody z Nysy Kłodzkiej do Oławy za pośrednictwem 27-kilometrowego kanału w Michałowie (woj. opolskie). System ten został wraz z pompowniami przekazany do eksploatacji w lipcu 1971 r. Pozwoliło to wyeliminować niedobory surowca, jednak system dystrybucji nadal nie zapobiegał deficytowi wody w mieście. Przedmiotem krytyki była zwłaszcza nieodpowiednia jakość wody. W 1970 r. produkcja wody wynosiła ok. 126 tys. m3/d. Sieć wodociągowa liczyła 940 km, a liczba ludności osiągnęła 524,6 tys. mieszkańców.
1974r.
Rozbudowa MPWiK

07.1974 –Pierwsza w Polsce stacja ozonowania wody
Ze względu na ograniczoną wydajność istniejących studni, ujmowano też wodę powierzchniową z Oławy. Ilość ta była niewystarczająca i miasto odczuwało nadal niedobór wody, a stary wyeksploatowany zakład Na Grobli osiągnął już kres swoich możliwości produkcyjnych. Dalsze zwiększanie wydajności produkcyjnych wymagało budowy nowego zakładu produkcji wody. Inwestycję rozpoczęto w 1976 r. we miejscowości Mokry Dwór.
Zakład Uzdatniania Wody Mokry Dwór oddano do użytku w 1982 r., czym zakończono wieloletni niedobór wody we Wrocławiu. W 1987 r. średnia produkcja wody sięgała 235 tys. m3/d. Długość sieci wodociągowej wyniosła ok. 1217 km.
W 1996 r. oddano do użytku trzy bardzo ważne dla mieszkańców Wrocławia inwestycje: Wrocławską Oczyszczalnię Ścieków (po zakończeniu I etapu budowy), nową pompownię wód infiltracyjnych Świątniki oraz pompownię wody surowej w Michałowie.
1997r.
Powódź 1997

W lipcu 1997 r. powódź uszkodziła zarówno sieć wodociągową, jak i kanalizacyjną. Zalane zostały tereny ujęć wodociągowych, Zakład Uzdatniania Wody Mokry Dwór. Podtopione zostały: Zakład Uzdatniania Wody Na Grobli, Wrocławska Oczyszczalnia Ścieków Janówek oraz mniejsze pompownie wodociągowe i kanalizacyjne. Straty MPWiK zostały oszacowane na 46,6 mln zł. Wrocław był pozbawiony wody przez ponad dwa tygodnie, a po przywróceniu dostaw nadawała się ona tylko do celów higienicznych.
Dzięki udzielonej pomocy w ciągu pół roku przywrócono pełną zdolność technologiczną obu zakładów uzdatniania i oczyszczalni ścieków.
2001r.
MPWiK w Unii

04.07.2001 r. – Rusza Wrocławska Oczyszczalnia Ścieków „Janówek”
Po wejściu Polski do Unii Europejskiej zaistniała konieczność dostosowania jakości wody do dyrektyw unijnych. Systemy technologiczne w obu zakładach nie spełniały wymagań polskich przepisów jakościowych. W szczególności odnosiło się to do szeregu mikrozanieczyszczeń. Niezbędne było wprowadzenie w obu zakładach procesu sorpcji na węglu aktywnym z poprzedzającym ten proces ozonowaniem pośrednim.
W 2001 r. ruszyła finansowana z europejskich funduszy PHARE przepompownia ścieków Nowy Port przy ul. Długiej. Dzięki niej możliwe stało się skierowanie ścieków z południowych i zachodnich rejonów Wrocławia do Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków, a więc i znaczne odciążenie Pól Irygacyjnych Osobowice. Zakończono też realizację programu Bystrzyca, którego celem było skanalizowanie zachodnich osiedli Wrocławia. Jednocześnie wspólnie z miastem rozpoczęto realizację projektu kanalizacyjnego w ramach programu ISPA: rozbudowy miejskiego układu kanalizacji sanitarnej zachodniej i południowej części Wrocławia.
4 lipca 2001 r. zakończono rozruch i uroczyście oddano do eksploatacji Wrocławską Oczyszczalnię Ścieków Janówek – jedną z najnowocześniejszych w Polsce, ekologiczną, mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię z chemicznym wspomaganiem usuwania związków fosforu.
W grudniu 2004 r. MPWiK przyznano dofinansowanie z unijnego Funduszu Spójności. Oznacza ono dotację w wysokości 62% wydatków na inwestycje. O dofinansowanie starało się 35 miast z całej Polski. Pomoc finansową otrzymały 22 projekty. Unia Europejska dofinansowuje projekt MPWiK „Rozwiązanie gospodarki wodno-ściekowej we Wrocławiu – Faza II”.
2005r.
OSTATNIA DEKADA

W 2005 r. w ZPW Mokry Dwór zostały uruchomione filtry węglowe. Dzięki temu znacznie poprawiła się jakość wody docierającej do 450 tysięcy mieszkańców południowej i zachodniej części miasta. Doprowadzana woda porównywalna jest z najlepszą we Wrocławiu wodą głębinową z ujęcia w Leśnicy.
W 2007 roku zmodernizowano Zakład Produkcji Wody Na Grobli.
14 września 2012 roku oddano do użytku zmodernizowaną Wrocławską Oczyszczalnię Ścieków „Janówek”.
Zmodernizowane i rozwinięte zostały wszystkie ciągi technologiczne oczyszczalni.
Ciąg mechanicznego oczyszczania ścieków rozbudowano m.in. o nowe kraty, dwa piaskowniki, dodatkowe pompy w pompowni głównej oraz dwa nowe osadniki wstępne. Ciąg biologicznego oczyszczania ścieków rozbudowano m.in. o trzy nowe bloki biologiczne i trzy osadniki wtórne. Dodatkowo, żeby dorównać parametrom nowych obiektów, zmodernizowano dwa istniejące bloki biologiczne.
Ciąg gospodarki osadowej rozbudowano m.in o nowe pompownie osadu, dwa zbiorniki i dwa zagęszczacze osadu, cztery wydzielone komory fermentacyjne , wzniesiono od podstaw budynek odwadniania osadu oraz wybudowano suszarnię osadu. Zmodernizowano też budynek mechanicznego zagęszczania osadu.
W celu zmniejszenia olbrzymiego zapotrzebowania rozbudowanej oczyszczalni na czystą wodę wodociągową, wybudowano instalację wody technologicznej. Dzięki niej uzyskano możliwość korzystania ze ścieków oczyszczonych jako wody technologicznej.
Z osadu w komorach fermentacyjnych produkowany jest biogaz, który następnie kierowany jest do specjalnego zbiornika, a potem do stacji generatorów energii elektrycznej lub do kotłowni.
Prąd wyprodukowany w ten sposób wykorzystywany jest do napędzania urządzeń pracujących w oczyszczalni, a także sprzedawany jest na zewnątrz. Rozbudowanie ciągu biogazowego pozwoliło na zwiększenie ilości produkowanej energii elektrycznej i cieplnej.
Rozbudowa WOŚ przyniesie wiele korzyści nie tylko dla miasta Wrocławia, ale i dla regionu. Dzięki wydatkowaniu ogromnych kwot znacząco poprawiła się czystość Odry, a tym samym stan środowiska we Wrocławiu i w konsekwencji w regionie. Oczyszczone ścieki nie zakłócają równowagi ekosystemu, a kanał odprowadzający je do Odry stał się miejscem tarła wyjątkowo wrażliwych na zanieczyszczenia ryb łososiowatych. Obecnie po etapie rozruchu zakres redukcji zanieczyszczeń sięga 90-95%. Można również rozpocząć stopniowe wygaszanie eksploatacji wrocławskich pól irygowanych.
2014r.
INNOWACYJNE ROZWIĄZANIA - STACJA BADAWCZA ZPW „MOKRY DWÓR”

4 listopada 2014 r. otwarta została stacja badawcza ZPW „Mokry Dwór”.
Stacja badawcza ZPW „Mokry Dwór” to nowoczesny obiekt, w którym w warunkach laboratoryjnych będzie można testować nowe rozwiązania technologiczne w procesie uzdatniania wody.
Budowa stacji badawczej umożliwi wierne odwzorowanie pracy istniejącego układu technologicznego, np. zakładu produkcji wody, i porównywanie go z układem, w którym zastosowane zostaną nowe rozwiązania techniczne i układy technologiczne. Takie podejście jest kluczem do rozwoju nie tylko pojedynczych przedsiębiorstw, ale całej branży wodociągowej
Prace nad realizacją projektu trwały w latach 2013-2014. Kompleks składa się z hali technologicznej, w pełni wyposażonego stanowiska laboratoryjnego oraz zaplecza socjalno-technicznego. Budynek jest przygotowany do dalszego rozwoju poprzez budowę kolejnych instalacji, powstających w miarę rozwoju branży wodociągowej.
W stacji badawczej będzie możliwe przeprowadzenie badań zarówno nad usprawnieniem obecnie wykorzystywanych procesów, jak i nowoczesnymi technikami uzdatniania wody, które zostały wybrane jako interesujące podczas analizy surowca wykorzystywanego w ZPW „Mokry Dwór”.
Nasza strona wykorzystuje pliki cookies.
Używamy cookies w celach funkcjonalnych, aby ułatwić użytkownikom korzystanie z witryny oraz w celu tworzenia anonimowych statystyk serwisu. Jeżeli nie blokujesz plików cookies, to zgadzasz się na ich używanie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Możesz samodzielnie zarządzać cookies zmieniając odpowiednio ustawienia Twojej przeglądarki. Zobacz politykę prywatności.
Za chwilę usuniesz pliki cookies
w serwisie MPWiK. Aby zmiany zostały wprowadzone, musimy odświeżyć stronę.
Zgadzasz się?